ZWYCIĘZCY W KATEGORII DOROŚLI

Łącznie w konkursie wzięło udział 16 osób. Spośród uczestników, którzy odpowiedzieli poprawnie na wszystkie lub większość pytań wylosowano zwycięzców (metoda losowania: funkcja Randbetween w arkuszu Excel).

          Konkurs odbywany był w ramach projektu „Aktywna ochrona zagrożonych gatunków i siedlisk w obszarze Natura 2000 Raba z Mszanką PLH120093 i dopływach Raby”, współfinansowanego ze środków Funduszy Norweskich i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (koszty kwalifikowane całego projektu 959.080,00 zł, koszty dofinansowania 863.172,00 zł).

ZWYCIĘZCY W KATEGORII DOROŚLI

Nagrody główne wylosowali:

I miejsce – Katarzyna Nawara z Kasinki Małej
II miejsce – Beata Kuczaj z Kasiny Wielkiej
III miejsce – Jolanta Łabędź z Trzebuni

Nagrody comiesięczne wylosowali:

Miesiąc 1 – Wiktor Ostrowski z Myślenic
Miesiąc 2 – Katarzyna Nawara z Kasinki Małej
Miesiąc 3 – Ulka2206 z Tenczyna

Wszystkim gratulujemy i dziękujemy za udział!

Prawidłowe odpowiedzi na pytania dla dorosłych:

1.1. Naturalne koryto górskiej rzeki jest:
a) proste, najczęściej nie rozdziela się na mniejsze odnogi, jest pozbawione łach i wysepek żwiru
b) meandrujące, roztokowe lub wielokorytowe z licznymi odsypami żwiru i wyspami
c) proste, otoczone wysokimi wałami przeciwpowodziowymi, pozbawione starorzeczy

1.2. Co zagraża rybom w rzekach?
a) przekarmianie przez wędkarzy, kajakarstwo i zasolenie wód powodujące przyduchę
b) zanieczyszczenie śmieciami, budowa mostów wantowych nad rzekami i zrzut ścieków
c) regulacja koryta, budowa tam i zbiorników zaporowych, zrzut ścieków i solanek, zaśmiecanie

1.3. Czy można jeździć po rzece pojazdami?
a) tylko, jeśli musimy przekroczyć rzekę w poprzek brodem, a nie ma innego przejazdu
b) tak, zawsze można jeździć po rzece nawet quadem wzdłuż koryta
c) tak, po rzece mogą jeździć koparki lokalnych mieszkańców wydobywające żwir

2.1. Co dzieje się z zerwanymi haczykami wędkarskimi?
a) zrobione są ze stali, która szybko koroduje i rozpuszcza się w wodzie
b) po połknięciu przez ptaki haczyki zostają strawione przez soki trawienne żołądka
c) połknięte przez ptaki wodne haczyki utkną w przełyku, powodując śmierć ptaków

2.2. W karpackich rzekach występują jeszcze rzadkie gatunki ryb, które trzeba chronić, są to:
a) karp, szczupak, kleń, brzanka karpacka, głowacz białopłetwy i minogi, np. strumieniowy
b) płoć, strzebla potokowa, kleń, brzanka karpacka, łosoś atlantycki, szczupak, pstrąg
c) brzanka karpacka, łosoś atlantycki, głowacz białopłetwy i minogi, np. strumieniowy

2.3. Wydra to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych, występujący nad rzekami, doskonale pływa i żywi się:
a) głównie rybami, ale też płazami, gryzoniami, czasem ptakami wodnymi
b) przede wszystkim roślinami wodnymi, czasem rybami
c) bezkręgowcami wodnymi, w tym głównie rakami i małżami

3.1. Naturalnie powstałe zakola rzeczne, odcięte od rzeki wałem przykorytowym, cenne siedliska dla różnorodnych zwierząt i roślin:
a) starorzecza
b) hodowlane stawy rybne
c) czynne żwirownie

3.2. Ptaki charakterystyczne dla rzek karpackich:
a) czapla siwa, zimorodek, kaczka krzyżówka
b) pluszcz, nurogęś, pliszka górska
c) jaskółka brzegówka, łabędź niemy, pluszcz

3.3. Wybierz charakterystyczne cechy rzek karpackich:
a) stabilny ekosystem w łożysku rzeki, mała zmienność przepływów, silna erozja boczna i wgłębna, brak akumulacji materiału skalnego
b) duża zmienność przepływów, gwałtowne wzbieranie po opadach, transportowanie dużej ilości żwiru, silna erozja brzegów i dna, dynamiczna mozaika siedlisk roślinnych
c) powolne wzbieranie po opadach, transportowanie niewielkiej ilości żwiru, mała erozja brzegów i dna, duża zmienność przepływów

4.1. Raba należy do dorzecza Wisły (zlewiska Morza Bałtyckiego), jak większość rzek w Polsce, ale płynąca przez polskie Karpaty Czarna Orawa należy do:
a) dorzecza Wołgi (zlewiska Morza Kaspijskiego)
b) dorzecza Łaby (zlewiska Morza Północnego)
c) dorzecza Dunaju (zlewiska Morza Czarnego)

4.2. Lepiężniki to rośliny o dużych sercowatych liściach, które są wskaźnikowe dla:
a) górskich i podgórskich rzek o czystej i dobrze natlenionej wodzie
b) średnio zanieczyszczonych rzek nizinnych oraz stawów o mulistym dnie
c) ujściowych odcinków rzek, które uchodzą do Bałtyku, bo lubią beztlenowe strefy wodne

4.3. Obce i inwazyjne gatunki raków, które opanowują polskie wody, to pochodzące z Ameryki Północnej:
a) rak pręgowany, inaczej zwany pręgowatym i rak błotny
b) rak szlachetny, błotny, marmurkowy i luizjański
c) rak pręgowany, luizjański, marmurkowy i sygnałowy

5.1. Wyrzucanie odpadów zielonych z działki nad rzekę jest:
a) złe, bo w ten sposób rozsiewane są wzdłuż rzeki obce i inwazyjne gatunki roślin
b) dobre, bo wzbogacamy różnorodność siedlisk roślinnych nad rzeką
c) obojętne dla rzeki i roślin nad nią rosnących

5.2. Co to jest obszar Natura 2000?
a) krajowa forma ochrony na tych samych prawach co park narodowy
b) europejska forma ochrony przyrody oparta na dyrektywach unijnych
c) rezerwat lub użytek ekologiczny powoływany przez gminę

5.3. Skójka gruboskorupowa to gatunek zwierzęcia zamieszkującego rzeki:
a) jest to gatunek ryby dobrze tolerujący zanieczyszczone wody
b) jest to gatunek małży występujący tylko w czystych i natlenionych wodach
c) jest to gatunek ptaka zakładający gniazda na żwirowych łachach

6.1. Zagrożenia dla ekosystemu rzek to:
a) regulacja koryt, budowa tam i umacnianie brzegów, wycinanie lasów łęgowych, pobór żwiru z koryt, zaśmiecanie, zrzucanie ścieków, niekontrolowany połów ryb
b) hałasowanie nad rzeką, opalanie się nad wodą, zrzucanie ścieków, obserwacje ptaków, regulacje koryt, budowa tam i zbiorników wodnych, zwalczanie inwazyjnych gatunków roślin
c) wsypywanie żwiru do koryt rzek, uprawianie kajakarstwa i innych sportów wodnych, usuwanie tam i stopni wodnych, nasadzanie rodzimych gatunków drzew i krzewów

6.2. Barszcz Sosnowskiego jest obcym i inwazyjnym gatunkiem rośliny, który powoduje:
a) duszności i zawroty głowy, a przy dłuższym wdychaniu jego oparów objawy grypopodobne
b) po spożyciu wywołuje silne halucynacje i euforię oraz podwójne widzenie
c) silne oparzenia skóry i dróg oddechowych, a po spożyciu biegunkę i krwotoki wewnętrzne

6.3. Meandry powstają w wyniku:
a) erozji wgłębnej
b) akumulacji żwiru
c) erozji bocznej

7.1. Chruścik to owad wodny, którego larwy tworzą przenośne domki, zbudowane z różnych znalezionych materiałów:
a) ze świeżych roślin wodnych i glonów, czasem z piasku
b) z drobnych kamyczków, muszelek lub kawałków drewna
c) wyłącznie z muszelek ślimaków wodnych

7.2. Czy wydobywanie żwiru z rzeki jest legalne w Polsce?
a) nie, jeśli widzisz, że ktoś kradnie żwir z rzeki, dzwoń na Policję
b) tak, rzeka to żwirownia i każdy może z niej korzystać
c) żwir z rzeki mogą wydobywać tylko właściciele działek, przez które rzeka przepływa

7.3. Jakie usługi ekosystemowe naturalna rzeka daje nam za darmo?
a) służy tylko jako droga do transportu towarów i produkcji energii elektrycznej
b) łagodzi powodzie i susze, użyźnia glebę, oczyszcza wodę i powietrze, chroni bioróżnorodność i klimat itp.
c) przede wszystkim usługi rekreacyjne, dla rozwoju turystyki

8.1. Jaką rolę w przyrodzie spełniają bobry?
a) są szkodnikami, bo niszczą nadrzeczne zarośla i podtapiają pola uprawne
b) są pożyteczne, bo budując tamy na rzekach, podwyższają poziom wód gruntowych
c) nie spełniają istotnej funkcji w przyrodzie, nie przyczyniają się do zwiększenia retencji

8.2. Jak nazywa się proces gromadzenia w wodach związków biogennych (w szczególności azotu i fosforu), w wyniku którego następuje nadmierny rozwój fitoplanktonu, tzw. zakwitanie wód, brak tlenu i obumieranie ekosystemu wodnego?
a) erupcja
b) eutrofizacja
c) entropia

8.3. Brzanka karpacka jest ginącym gatunkiem ryby górskiej, dla której ochrony utworzono:
a) Tatrzański Park Narodowy
b) Zbiornik Dobczycki
c) obszar Natura 2000 Raba z Mszanką

9.1. Gdzie występują bociany czarne w Polsce?
a) m.in. w górach, łowią ryby w górskich rzekach i zakładają gniazda w starych drzewostanach
b) pospolicie w całym kraju, najwięcej na Pomorzu, żerując w ujściowych odcinkach rzek
c) w Polsce występuje tylko bocian biały, a bocian czarny jedynie migruje przez nasz kraj

9.2. Obce i inwazyjne gatunki roślin, niszczące nasze rodzime siedliska nadrzeczne, to:
a) olsza czarna, września pobrzeżna, omieg górski, winobluszcz pięciolistkowy, barszcz Sosnowskiego i lepiężnik wyłysiały
b) rdestowiec ostrokończysty, barszcz Sosnowskiego, tojad mocny, chmiel pospolity,  białodrzew i modrzyk górski
c) barszcz Sosnowskiego, robinia akacjowa, rdestowiec ostrokończysty, niecierpek gruczołowaty, kolczurka klapowana, winobluszcz pięciolistkowy

9.3. Ślad wodny to pojęcie odnoszące się do:
a) ilości wody zużytej na wyprodukowanie jakiegoś dobra (np. jednej sztuki jakiejś rzeczy)
b) śladu pozostawianego na powierzchni oceanu przez duże statki transportowe
c) śladu pozostawionego poprzez wypłukanie ziemi przez wody spływające po jej powierzchni

10.1. Bioindykacja to metoda oceny:
a) zawartości tlenu w wodzie w okresie występowania przyduchy zimowej i letniej
b) jakości wody, wykorzystująca organizmy wodne, jako wskaźnikowe
c) temperatury wody w okresie tarliska ryb zimnolubnych, zamieszkujących żwirowe dopływy

10.2. Nad rzekami karpackimi, na kamienistym brzegu i żwirowych odsypach rosną różne pionierskie gatunki roślin, np.:
a) września pobrzeżna, lepiężniki, wierzbówka nadrzeczna, karłowate wierzby
b) kosodrzewina, jesion, niezapominajka, rzęsa wodna
c) łopian, karłowate dęby, kotewka orzech wodny, lepiężniki

10.3. Jak przebiega cykl hydrologiczny?
a) 1 parowanie, 2 przesiąkanie, 3 kondensacja pary wodnej, 4 opady, 5 spływ strumieni, rzek i wód gruntowych do jezior i mórz, 6 spływ po powierzchni ziemi, 7 ponowne parowanie
b) 1 parowanie, 2 kondensacja pary wodnej, 3 opady, 4 przesiąkanie, 5 spływ po powierzchni ziemi, 6 spływ strumieni, rzek i wód gruntowych do jezior i mórz, 7 ponowne parowanie
c) 1 parowanie, 2 kondensacja pary wodnej, 3 przesiąkanie, 4 opady, 5 spływ po powierzchni ziemi, 6 ponowne parowanie, 7 spływ strumieni, rzek i wód gruntowych do jezior i mórz

11.1. Renaturyzacja rzek oznacza proces:
a) odtworzenia zabudowy hydrotechnicznej w celu ochrony przeciwpowodziowej terenów przyległych
b) odwrócenia biegu rzeki w celu nawodnienia terenów, które do tej pory nie były przez nią zasilane wodami
c) przywrócenia rzekom przekształconym przez człowieka stanu możliwie bliskiego stanowi naturalnemu

11.2. Kumak górski, traszka karpacka i górska zasiedlają najczęściej:
a) rybne stawy hodowlane lub czynne żwirownie
b) rwące wody w środkowym, najgłębszym nurcie koryta rzecznego
c) płytkie zagłębienia wypełnione wodą, nawet okresowo występujące kałuże

11.3. Korytarz swobodnej migracji rzeki jest to:
a) fragment terasy zalewowej pozostawiony bez ingerencji człowieka, na którym rzeka może swobodnie kształtować swój przebieg
b) teren przyległy do rzeki, obudowany wałami przeciwpowodziowymi
c) obszar terasy zalewowej rzeki przeznaczony do zabudowy i regulacji przeciwpowodziowych na rzece

12.1. Salamandra plamista ma jaskrawe, żółte plamy na skórze, czym ostrzega drapieżniki, że:
a) ma zęby jadowe i może ugryźć, powodując gwałtowny zgon
b) wydziela śluz śmiertelnie toksyczny po jej zjedzeniu 
c) będzie niesmaczna, bo wydziela śluz, który może podrażnić śluzówki

12.2. Które zdanie ma największy sens?
a) rzeki powinny być całe uregulowane, a brzegi trwale umocnione, bez względu na koszty
b) rzeki nie powinny być regulowane, a brzegi umacniane, z wyjątkiem ochrony dróg i zabudowań
c) rzeki powinny być osuszane, a ich koryta zasypywane, aby nigdy więcej nie było powodzi

12.3. Pomrów błękitny to bezmuszlowy ślimak:
a) rzadki gatunek górski, typowy dla Karpat
b) obcy gatunek inwazyjny, zawleczony z Francji
c) pospolity gatunek rodzimy, zasiedlający całą Polskę